Một vai trò quan trọng của hệ miễn dịch là xác định và tiêu diệt các khối u phát sinh và tồn tại trong cơ thể con người. Các tế bào đột biến của khối u chứa các kháng nguyên không có trong tế bào bình thường.
Đối với hệ miễn dịch, các kháng nguyên này là ngoại lai, và các tế bào miễn dịch tấn công các tế bào u đột biến. Các kháng nguyên của tế bào u có vài nguồn; một số được sinh ra từ virus gây ung thư như virus u nhú ở người gây ra ung thư cổ tử cung, trong khi các nguồn khác là chính các protein của sinh vật có mức độ thấp ở tế bào bình thường nhưng lại có mức cao ở tế bào u.
Ví dụ như một enzyme có tên tyrosinase khi ở mức cao sẽ chuyển hóa tế bào da thành u ác tính. Nguồn thứ ba của kháng nguyên u có thể là các protein thông thường quan trong đối với sự tồn tại và phát triển của tế bào, thường biến đổi thành phân tử gây ung thư gọi là oncogene.
|
Phản ứng chính của hệ miễn dịch đối với khối u là tiêu diệt tế bào đột biến sử dụng tế bào T sát thủ, đôi khi cùng với sự hỗ trợ của tế bào T trợ giúp. Kháng nguyên khối u biểu hiện trên phân tử MHC lớp I giống với kháng nguyên virus. Điều này giúp tế bào T nhận ra tế bào khối u là dị thường. Tế bào NK cũng tiêu diệt tế bào u theo cách tương tự, đặc biệt nếu tế bào khối u MHC có ít phân tử MHC lớp I trên bề mặt hơn bình thường; đây là một hiện tượng thường gặp với khối u. Đôi khi các kháng thể được hệ thống bổ sung sinh ra ngay trên tế bào u để hoàn thiện việc phá hủy tế bào u. |  Ảnh: Pexels |
| Đại thực bào phát hiện một tế bào ung thư (tế bào lớn và nhiều gai). Bằng cách tan chảy vào tế bào ung thư, đại thực bào (tế bào nhỏ màu trắng) tiết các độc tố để tiêu diệt tế bào u. Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư là một hoạt động trong nghiên cứu y học |
Rõ ràng, có một vài tế bào u thoát được hệ miễn dịch và phát triển thành ung thư. Tế bào u thường có số lượng phân tử MHC lớp I trên bề mặt giảm đi, do đó không bị tế bào T sát thủ phát hiện. Một số tế bào u còn sinh ra các sản phẩm ngăn cản sự đáp ứng miễn dịch; ví dụ bằng cách tiết ra cytokine TGF-ß, ức chế hoạt động của đại thực bào và tế bào lympho. Bên cạnh đó, cơ chế chống miễn dịch có thể phát triển trên kháng nguyên u, do đó hệ miễn dịch không còn tấn công tế bào u.
Một nghịch lý là đại thực bào có thể kích thích sự tăng trưởng của khối khi tế bào u gửi các cytokine hấp dẫn đại thực bào, đại thực bào sau đó lại sinh ra cytokine và yếu tố tăng trưởng nuôi dưỡng sự phát triển của khối u. Bên cạnh đó, sự kết hợp của tình trạng thiếu oxy trong khối u và cytokine sinh ra bởi đại thực bào giúp tế bào u ức chế một protein ngăn chặn sự phát triển bệnh, và do đó trợ giúp cho sự lây lan của tế bào ung thư.
