Nhiều phụ nữ đã bị rối loạn chức năng tình dục sau khi điều trị ung thư vú, tuy nhiên đó là một phản ứng phụ hiếm khi được đưa ra thảo luận.
Năm 2012, khi được chẩn đoán bị ung thư vú, Alice Hopwood đã rất sợ hãi. Cô là một bà mẹ đơn thân với bốn đứa con. “Tôi đã rất lo lắng cho các con của tôi, bởi vì lúc đó, đứa nhỏ nhất mới 15 tuổi”, Hopwood chia sẻ.
Trong 12 tháng tiếp theo, cô đã phải trải qua một phác đồ điều trị bao gồm phẫu thuật, hóa trị và xạ trị.
Tác dụng phụ của quá trình điều trị ung thư là một điều không thể tránh khỏi. Hopwood đã bị tổn thương thần kinh và phù bạch huyết ở cánh tay trái.
Một tác dụng phụ ít được thảo luận đó là rối loạn chức năng tình dục. Hoá trị liệu có thể gây ra khởi phát mãn kinh và các triệu chứng giống mãn kinh: teo âm đạo (niêm mạc âm đạo mỏng), khô âm đạo, mất ham muốn và mệt mỏi.
Sau quá trình điều trị, Hopwood đã bị khô âm đạo nghiêm trọng, đây là một tác dụng phụ thường gặp, có thể gây đau và chảy máu âm đạo. “Vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống tình dục của bạn mà còn ảnh hưởng đến cả cuộc sống hàng ngày – bạn đi bộ với cảm giác có giấy nhám trong âm đạo của bạn, “cô nói.
Một tác dụng phụ thường gặp khác là ảnh hưởng đến cảm xúc. Kirsten Pilatti, giám đốc Chương trình và Dịch vụ tại Mạng lưới Ung thư Vú Úc (Breast Cancer Network Australia (BCNA)) cho biết: “Nhiều phụ nữ sẽ nói với chúng tôi rằng cơ thể của họ thay đổi quá nhiều đến nỗi họ thậm chí họ không muốn nhìn chính mình trong gương hoặc họ sợ rằng bạn tình của họ sẽ thấy họ trông thật tồi tệ (kinh tởm)”.
Mạng lưới ung thư vú Úc đã khảo sát trên 10.000 nam giới và phụ nữ đã được điều trị ung thư vú. Kết quả cho thấy ¼ trong số họ cho biết đội ngũ y tế chưa bao giờ nói chuyện với họ về các tác dụng phụ lên tình dục.
Mặc dù các tác dụng phụ này xuất hiện với tần suất phổ biến, các chuyên gia y tế lại thường không thảo luận vấn đề này với những bệnh nhân đang được điều trị. Vào năm 2017, BCNA đã làm khảo sát với 10.000 bệnh nhân đã được điều trị ung thư vú (bao gồm cả nam giới và nữ giới), và phát hiện ra rằng một phần tư số người được hỏi cho biết đội ngũ y tế chưa bao giờ nói chuyện với họ về các tác dụng phụ lên tình dục.
“Tôi nghĩ đó là một vấn đề xã hội. Ngay cả trong một căn phòng đầy những người đã từng bị ung thư vú, trừ khi tôi đề cập đến vấn đề tình dục, họ sẽ không thảo luận vấn đề đó của mình – trừ khi đó là một người dũng cảm “, Pilatti nói. “Nhưng chúng ta càng nói về nó … thì kết quả sẽ càng tốt hơn cho những người phụ nữ sau khi điều trị.”
Những điều cấm kị nghiêm ngặt trong văn hoá có thể làm cho những cuộc đối thoại này thậm chí còn khó khăn hơn trong các cộng đồng CALD, bà nói. “Trọng tâm của chúng tôi là cần khuyến khích các chuyên gia y tế bắt đầu có những cuộc nói chuyện với bệnh nhân, nhưng cũng cố gắng cung cấp những không gian an toàn và văn hoá để mọi người có thể nói chuyện.”
Một trong những không gian an toàn là Let’s Talk about Vaginas với một tiêu đề dễ nhớ, đây là nhóm kín trực tuyến do BCNA điều hành. “Đây là một cộng đồng rất an toàn, nơi mọi người có thể ẩn danh, có thể nói chuyện và đặt câu hỏi về những vấn đề của họ”.
Đây là một diễn đàn do các thành viên vận hành và đưa đến những sự hỗ trợ lẫn nhau. Hopwood là một trong những người hỗ trợ nhóm. “Chúng tôi rất biết ơn những phụ nữ như Alice, những người dũng cảm chia sẻ kinh nghiệm của họ để khuyến khích người khác chia sẻ vấn đề của họ”, Pilatti nói.
Vào tháng 3, một y tá chăm sóc vú, đặc biệt trong sức khoẻ tình dục sẽ tham gia nhóm trong chuyên mục Q&A một giờ. “Chúng tôi sẽ khuyến khích các thành viên đến và hỏi những câu hỏi họ không muốn đặt ra khi nói chuyện trực tiếp với chuyên gia chăm sóc sức khoẻ của mình.”
Theo Pilatti, mọi người đến và tham gia vào diễn đàn tùy thuộc vào giai đoạn họ đang điều trị. Ban đầu thường là cú shock khi họ được chẩn đoán ung thư vú, và sau đó là các vấn đề điều trị hàng ngày.
Các tác dụng phụ về tình dục thường xuất hiện trong giai đoạn sau điều trị, giai đoạn được biết đến như là sự sống sót. “Đó là khi hệ thống chăm sóc sức khoẻ không còn ở đó giúp bạn mỗi ngày và bạn không nhìn thấy nhóm điều trị của bạn thường xuyên”, Pilatti nói, “Mẹ ơi, chúng con đã làm vệ sinh nhà trong một năm, bây giờ mẹ đã xong việc điều trị, mẹ phải khỏe hơn” và các đồng nghiệp của bạn mong đợi bạn trở lại như ngày xưa – nhưng thực tế là bạn không bao giờ quay trở lại được như trước. “
Mục tiêu của BCNA là hỗ trợ tinh thần cho những người phụ nữ gặp khó khăn trong giai đoạn này và đưa ra những lời khuyên thiết thực, như là giới thiệu đến một nhà tâm lý học địa phương hay một lời khuyên trong việc lựa chọn chất bôi trơn, làm ẩm tốt nhất.
Nhóm này là một cánh tay đắc lực cho phụ nữ trong việc đối phó với tác dụng phụ của việc điều trị ung thư. Hopwood cho biết: “Tôi biết được những gì đang xảy ra với âm đạo của tôi không phải thông qua bác sĩ chuyên khoa ung thư mà là khi tôi được nói chuyện trực tuyến với nhóm BCNA”. Hopwood đã đưa những điều cô học được từ diễn đàn cho GP của cô, người đã giới thiệu cô đến một bác sĩ phụ khoa đã kê toa thuốc mà các bác sĩ chuyên khoa về ung thư của cô ấy đã nói rằng cô ấy không thể uống.
BCNA đã cung cấp tài liệu cho các chuyên gia y tế để truyền tới các bệnh nhân ung thư vú. “Nếu những chuyên gia y tế cảm thấy không thoải mái khi nói về nó, thì họ có thể trao tài liệu cho bệnh nhân, và có thể kết nối họ với một tổ chức như chúng tôi – một nơi đủ dũng cảm và mạnh mẽ để nói về những vấn đề này. Như vây sẽ có thêm một người phụ nữ khác được giúp đỡ. “
Năm năm sau khi nhận chẩn đoán ung thư vú, Hopwood nói rằng cô đã vượt qua những tác dụng phụ về tình dục của việc điều trị và bây giờ đã có một cuộc sống tình dục lành mạnh. “Nếu không có BCNA, tôi đã nghĩ rằng đó hẳn là một vấn đề khác với sức khoẻ của mình.”
—-
Mạng lưới ung thư vú Việt Nam đang nỗ lực hết sức mình để có thể mang lại những hỗ trợ tương tự cho cộng đồng bệnh nhân ung thư vú ở Việt Nam. Mong rằng trong tương lai không xa, chị em phụ nữ không may mắc bệnh sẽ nhận được những hỗ trợ kịp thời và nhanh chóng với những vấn đề thầm kín như thế này hơn.
